قيانوسشناسي/ سال اول/ شماره 3/ پاييز 7-6/0/389 اقيانوسشناسي/ سال اول/ شماره 4 / زمستان 2-27/7/389 شاخص كيفيت (WQI) آب رودخانه كارون بهعنوان نشاندهنده اثرات پساب صابونسازي خرمشهر 2 * علي داداللهي سهراب فرشيد ارجمند استاديار دانشگاه علوم و فنون دريايي خرمشهر استان خوزستان خرمشهر پست الكترونيكي: dadolahi@kmsu.ac.ir 2 استاديار دانشگاه علوم و فنون دريايي خرمشهر استان خوزستان خرمشهر پست الكترونيكي: Arjoman_F@yahoo.com * نويسنده مسوول تاريخ دريافت: تاريخ پذيرش: تير 389 دي 388 نشريه علمي پژوهشي اقيانوسشناسي 389 تمامي حقوق اين اثر متعلق به نشريه اقيانوسشناسي است. چكيده پساب توليدي كارخانه صابونسازي خرمشهر بهعنوان بزرگترين و پيشرفتهترين كارخانه توليد صابون و گليسرين ايران با ظرفيت توليد روزانه 00 تن چيپس صابون و 4 تن گليسرين از طريق كانالي بهطور مستقيم به رودخانه كارون تخليه مي گردد. با توجه به امكانات موجود نمونهبرداري از 3 ايستگاه بهترتيب در 50 متري بالادست محل تخليه پساب كارخانه 50 و 500 متري پايين دست محل تخليه پساب بهمراه پساب خروجي و در 0 ماه متوالي از مهر 385 تا تير 386 توسط ظروف نمونهبرداري ون دورن Dorn) (Van انجام شد. پارامترهاي فيزيكي و شيميايي آب و پساب كارخانه مورد بررسي و مقايسه نتايج اندازهگيري اين عوامل با سازمان محيط زيست ايران نشان داد كه ميزان Demand) BOD (Biochemical Oxygen Demand) COD (Chemical Oxygen و كلريد پساب خروجي با ميانگينهاي 96/8 300/0 و 4042/9 از حداكثر مجاز بيشتر است. طبقهبندي ايستگاههاي مطالعاتي بر اساس نظام شاخص كيفيت آب Index) WQI (Water Quality نيز نشان داد كه ايستگاههاي اول دوم و سوم و پساب كارخانه با متوسط شاخص كيفيت ساليانه 45/7 40/29 54/63 و 24/32 بهترتيب در ردههاي متوسط بد و بسيار بد قرار ميگيرند. بررسيهاي آماري بر روي نتايج حاصل از نمونهبرداري از ايستگاههاي مطالعاتي نشان داد كه ورود پساب كارخانه در بين ايستگاهها طي ماههاي نمونهبرداري در سطح اطمينان %95 از لحاظ عوامل COD BOD نيترات فسفات و بيكربنات اختلاف معنيداري را نشان ميدهد و مشخص شد كه پساب خروجي كارخانه با توجه به حجم آبگذري رودخانه و دبي فاضلاب خروجي بر روي كيفيت آب رودخانه موجب ايجاد تغييراتي شده است. بررسي روند تغييرات نشاندهنده افزايش بسياري از عوامل در ايستگاه دوم و كاهش قابل ملاحظه در ايستگاه سوم بوده كه گوياي توان خودپالايي رودخانه كارون است. كلمات كليدي: رودخانه كارون كارخانه صابونسازي خرمشهر كيفيت آب 2
دادللهي و ارجمند/ شاخص كيفيت (WQI) آب رودخانه كارون بهعنوان نشاندهنده اثرات پساب صابونسازي خرمشهر. مقدمه در ابتداي رشد جوامع كوچك پسماندها و پسابهاي شهري صنعتي توليدي و خدماتي بهداخل رودخانهها تخليه ميشد و حتي تصور بر اين بود كه اين پسماندها غذاي ماهيان و موجودات آبزي شده و موجب رشد و نمو آنها ميگردد. بر اين اساس بود كه رودخانه ميسيسيپي به مجرايي پر از زبالههاي شهري و صنعتي تبديل شد و در نتيجه در سال 928 دفع زباله به رودخانههاي بعضي از ايالتهاي امريكا ممنوع گرديد و از سال 965 قوانين خاصي جهت دفع انواع آلايندهها و پسابهاي صنعتي و شهري وضع شد (ثنايي 365 ). در كشورهاي در حال توسعه عدم اجراي درست و نظارت صحيح قوانين و رشد نامتمركز صنعت باعث شده است كه منابع آبي بهويژه رودخانهها هر روز آلودهتر از گذشته گردند. روانابهاي سطحي و آبهاي زير زميني بهدليل استفادههاي گسترده انساني و صنعتي از آنها از اهميت زيست محيطي بالايي برخوردارند. هرگونه آلودگي روانابهاي سطحي در بالا دست تا ثيرات نامطلوب زيادي در پايين دست بر جا ميگذارد بهگونهاي كه كليه مصرف كنندگان اعم از انسان حيوانات و صنايع در معرض خطر زيستمحيطي قرار ميگيرند. بررسي كيفيت آب رودخانه بشار نشان داده است. كه بر خلاف شواهد ظاهري رودخانه بهصورت روز افزون توسط انواع آلايندهها در معرض خطر و تهديد قرار دارد (جمشيدي 375 ). طبقهبندي رودخانهي تجن با استفاده از منحني شاخص كيفيت آب نشان داد كه ايستگاههاي بالادست رودخانه داراي آب پاك و سالم و ايستگاههاي پاييندست رودخانهي تحت تا ثير تخريب محيط زيست دچار تغييرات جدي شدهاند. اين رودخانه از لحاظ متوسط شاخص كيفيت سالانه جزء آبهاي خوب محسوب ميشوند (نصراله زاده 38 ). مطالعهاي كه به بررسي و طبقهبندي شاخص كيفيت آب رودخانه كارون (محدوده زرگان ام الطير) پرداخته شده است نشان ميدهد كه وضعيت آب در منطقه زرگان خوب است كه بهتدريج و در اهواز و ام الطير به وضعيت متوسط تبديل ميشود (صفاريان 386). تا مين آب سالم و بهداشتي و حفاظت منابع از آلودگي يكي از دغدغههاي كنوني دولت و مراكز تصميمگيري است. لذا لزوم جلوگيري از تخريب منابع آبي و روانابهاي سطحي با شناسايي اندازه گيري آلاينده ها و وضع و اجراي قوانين بيش از پيش اهميت پيدا ميكند. در اين راستا و جهت نيل به اين مهم پروژه بررسي تاثير فاضلاب كارخانه صابون سازي خرمشهر بر كيفيت آب رودخانه كارون و رهنمود جهت مديريت كيفيت تعريف و اجرا شده است. 2. مواد و روش كار در اين تحقيق پس از انجام مطالعات اوليه و بازديد از منطقه با توجه به قابليت دسترس بودن تعداد 4 ايستگاه نمونهبرداري انتخاب گرديد (جدول و شكل ). شكل موقعيت ايستگاههاي مورد مطالعه در منطقه خورموسي (386-87 ( بهطور همزمان از كانال فاضلاب خروجي كارخانه نمونهبرداري شد. در هر ماه پس از تعيين نيازها و ادوات مورد نياز ايستگاهها نمونهبرداري از ايستگاههاي انتخابي جهت تعيين پارامترهاي فيزيكوشيميايي صورت گرفت. اين پارامترها شامل نيترات DO بوده است. رودخانه 250 Km BOD COD آمونياك فسفات درجه حرارت 4 2 TSS 5 TDS ph 3 EC بي كربنات كلر و سولفات - Dissolved Oxygen 2 - Electrical Conductivity 3 -Measurement of Acidity and Alkalinity 4 - Total Dissolved Solid 5 -Total Suspended Solid N 22
اقيانوسشناسي/ سال اول/ شماره 4 / زمستان 2-27/7/389 جدول موقعيت جغرافيايي ايستگاههاي نمونهبرداري شماره ايستگاه عرض جغرافيايي 30 26 32" طول جغرافيايي 48 2 4" 48 2 36" 48 2 3" 30 26 27" 30 26 3" 2 3 نمونهبرداري در 0 خشك است انجام شذ. ماه از سال كه مشخصات 50 متر بالادست محل ورود فاضلاب (ايستگاه شاخص) 50 متر پايين دست محل تخليه 500 متري پايين دست محل تخليه شامل فصول تر و ظروف نمونهبرداري از دو جنس پلي اتيلن و شيشه بودند. نمونهبرداري از ايستگاههاي مورد نظر با توجه به وضعيت ايستگاهها و عمق آب صورت گرفت. نمونهبرداري از رودخانه كارون بهدليل عرض زياد رودخانه از سه نقطه عرض و در دو عمق 0/2 و 0/8 متر بهكمك ظروف نمونهبرداري ون دورن صورت گرفت و آب برداشت شده از 2 عمق مختلف با يكديگر مخلوط شده و در مورد فاضلاب اصلي كارخانه بهدليل عرض كم كانال از نقاط مختلف عرض كانال و در ساعات مختلف روز نمونهبرداري گرديد سپس نمونهها با يكديگر مخلوط شدند و نمونهي اصلي حاصل شد. آنگاه بر روي هر ظرف حاوي نمونه اطلاعات مربوط به نام ايستگاه تاريخ نمونهبرداري و دما مانومتريك در اندازهگيريBOD AL- 22 يادداشت ميشد. روش با استفاده از دستگاه مدل تحت شرايط كنترل شده آزمايشگاهي با روش رقيقسازي و براي اندازهگيري COD از روش تقطير برگشتي استفاده شد. براي سنجش آمونياك نيترات و فسفات پس از انجام مراحل آزمايشگاهي از دستگاه اسپكتروفتومتر UV-VIS استفاده شد 995 Clesceri) محيط زيست خوزستان 374). واداره كل حفاظت براي اندازهگيري شاخص كيفيت آب از معادله زير مورد استفاده شد (نصراله زاده 38 ). شاخص ماهيانه از صفر تا 00 و نظام طبقه بندي آب بر اساس شاخص كيفيت سالانه رودخانهها از صفر تا 200 متغير است (جداول 2 و 3). اطلاعات بهدست آمده توسط نرم افزار آماري SPSS(5) و نمودارها با Excel مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت و ترسيم شد. براي اين منظور از آزمونهاي آماري دانت (آزمون وجود اختلاف بين ايستگاهها موجود با ايستگاه شاهد و آزمون دانكن (جهت تعيين وجود يا عدم وجود اختلاف بين ايستگاههاي موجود در مسير رودخانه به صورت دو به دو و همين آزمون بهصورت دو به دو براي ماههاي مختلف) و روش تحليل واريانس يكطرفه ) آزمون اختلاف يا عدم اختلاف ميانگين غلظت پارامتر X در ايستگاههاي مختلف و ماههاي مختلف) بهره گرفته و همچنين از نظام شاخص كيفيت آب (WQI) جهت تجزيه و تحليل دادههاي كيفي آب در ايستگاههاي مختلف استفاده شد. جدول 2 نظام طبقهبندي آب بر اساس شاخص كيفيت سالانه رودخانهها گروه يك دو سه شاخص سالانه 050-200 850-049 650-849 آب پاك و سالم وضعيت عمومي آب بدون تماس يا تماس با آلودگي خانگي ايدهآل براي مصارف طبيعي نظير پرورش ماهي و حيات وحش اين حالت در برخي از رودخانه ها بهطور محدود مشاهده ميگردد. شروع تغييرات جدي در ويژگي تحت تا ثير تخريب محيط زيست تماس با آلودگيهاي خانگي و كشاورزي قابل استفاده با تمهيدات جزي ي براي مصارف خانگي و صنعتي مناسب براي تا مين حيات وحش تحت تا ثير قرار گرفتن توليد مثل ماهيهاي مهاجر ايجاد تغييرات شديد در مشخصات آب (رنگ و بو) قابل استفاده با تمهيدات جدي براي مصارف خانگي و صنعتي كاهش بازدهي توليد مثل در ماهيها و ساير گروههاي جانوري امكان وقوع تلفات مهره داران آبزي در برخي از ايام سال ايجاد تغييرات خطرناك در سامانه آبي WQI=ΣWiQi 450-649 (0-00) (0-) شاخص كيفيت آب: WQI وزن عامل مورد نظر: Wi چهار جايگزين شدن گروههاي مقاوم به آلودگي تلفات انبوه مهره داران و ساير مصرف كنندگان آبزي خطر شيوع بيماري و ايجاد مسموميت براي انسان (0-00) عدد حاصل از منحنيهاي شاخص كيفيت: Q i قابل استفاده براي گروههاي جانوري سازگار با آلودگي نابودي تقريبا كامل جامعه زنده بومي بنابراين اطلاعات بهدست آمده با توجه به درجه اولويت يا وزن هر پارامتر و اطلاعات استخراج شده از منحنيهاي معيار (عيار هر مشخصه) مربوط به آنها با يكديگر تركيب و بهترتيب شاخص كيفيت آب ماهيانه فصلي و ساليانه را بوجود ميآورند. پنج آلودگي در سطح بسيار خطرناك آلودگي شيميايي در حد بسيار زياد عدم امكان استفاده هاي مرسوم اين وضعيت در برخي از رودخانهها بهطور محدود مشاهده ميشود. < 450 منبع: (نصرالهزاده 38) 23
دادللهي و ارجمند/ شاخص كيفيت (WQI) آب رودخانه كارون بهعنوان نشاندهنده اثرات پساب صابونسازي خرمشهر جدول 3 متوسط مقادير شاخص كيفيت ساليانه آب رودخانهها بسيار خوب خوب متوسط بد بسيار بد منبع: (نصراله زاده 38 ) 90-00 70-90 50-70 25-50 0-25 3. نتايج مقايسه ميانگين 0 ماهه نمونهبرداري از ايستگاههاي بالا دست و پايين دست محل تخليه پساب كاروخانه صابونسازي خرمشهر حاكي از افزايش اكثر پارامترهاي اندازهگيري شده در ايستگاه 50 متري بعد از كانال تخليه پساب بوده است (جدول 4). اين افزايش در پارامترهايي كه ميزان آنها در پساب نسبت به رودخانه ) ايستگاه بالادست ( بهطور محسوسي بيشتر بوده است مشخصتر است. براي مثال براي پارامترهايي نظير نيترات و آمونياك ميانگين 0 ماهه حاكي از افزايشي كمتر از بوده در حاليكه براي پارامترهاي BOD COD سولفات بي كربنات و كلريد بهترتيب 24/5 40/7 32/00 2/89 و 43/79 افزايش مشاهده شده است. جدول 4 روند تغييرات پارامترهاي فيزيك و شيميايي پارامتر ايستگاه TDS() ايستگاه اول 890/20 ايستگاه دوم 890/40 ايستگاه سوم 865/50 342/30 579/50 7/04 38/00 0/7 39/60 569/50 6/9 56/00 5/28 33/90 592/00 7/0 24/00 0/42 EC(qs) TSS() DO() COD() BOD() نبترات( ) فسفات( ) سولفات( ) آمونياك( ) بي كربنات( ) 8/2 0/02 257/50 /27 46/25 358 9/8 0/02 278/60 /42 53/6 387/2 8/29 0/03 254/0 /2 40/72 356/4 كلريد () همچنين جهت تعيين ميزان خود پالايي رودخانه علاوه بر ايستگاه شماره ) 2 50 متري پاي ين دست پساب كارخانه صابون سازي خرمشهر ) ايستگاهي نيز در فاصله 500 متري در نظر گرفته شد. ميانگين 0 ماهه نمونهبرداري از ايستگاه فوق نشان ميدهد كه در ايستگاه شماره 3 اغلب پارامترها كاهش يافته و برخي كه افزايش يافته ميزان آن ناچيز بوده است. لازم به يادآوري است كه ميانگين ميزان اندازهگيري شده دبي پساب خروجي كارخانه در مدت زمان 3 اندازهگيري برابر 44000 m در سال بوده است. نتايج حاصل از تحليل واريانس يك طرفه نشان داد كه ميانگين دما DO TSS EC ph TDS سولفات و آمونياك در ايستگاههاي مختلف فاقد اختلاف معنيداري هستند. در حالي كه اختلاف معنيدار (در سطح 0.05>P) بين ايستگاههاي اول و دوم براي BOD COD فسفات بيكربنات كلرايد و همچنين اختلاف معنيدار (در سطح 0.05>P) بين ايستگاههاي دوم و سوم براي نيترات مشاهده شد. براي تمام پارامترها به استثناي COD وBOD اختلاف معني داري بين ماههاي مختلف مشاهده نشد. 4. طبقه بندي ايستگاههاي مطالعاتي بر اساس نظام شاخص كيفيت آب بر اساس نتايج محاسبات صورت گرفته طبق نظام شاخص كيفيت آب در ايستگاه بالادست محل تخليه پساب كارخانه صابون سازي بيشترين شاخص فصلي كيفيت آب مربوط به فصل زمستان با 70/36 در رده خوب و كمترين شاخص فصلي كيفيت آب مربوط به فصل پاي يز با 48/24 در رده بد است. در ايستگاه دوم يعني 50 متري پاي ين دست پساب كارخانه صابون سازي خرمشهر بيشترين شاخص كيفيت مربوط به فصل پاي يز با 43/8 در رده بد و كمترين شاخص فصلي كيفيت آب مربوط به فصل بهار با 37/9 در رده بد است. در ايستگاه سوم يعني 500 متر پاي ين دست پساب كارخانه صابون سازي بيشترين شاخص كيفيت مربوط به فصل زمستان با 48/ در رده بد و كمترين شاخص فصلي كيفيت آب مربوط به فصل بهار با 42/97 در رده بد است. در ايستگاه تخليه پساب كارخانه صابون سازي خرمشهر به رودخانه كارون بيشترين شاخص كيفيت آب مربوط به فصل زمستان با 28/69 در رده بد و كمترين شاخص فصلي كيفيت آب مربوط به فصل تابستان با 2/89 در رده بسيار بد است. همچنين با توجه به جدول 2 در نظام طبقه بندي آب بر اساس شاخص كيفيت ساليانه رودخانهها در ايستگاه اول يعني 50 متري بالادست پساب كارخانه صابون سازي با شاخص كيفيت سالانه 655/59 در گروه 3 قرار ميگيرد كه به معني ايجاد تغييرات شديد در مشخصات آب (رنگ و بو) كاهش بازدهي توليد مثل در ماهيها و ساير گروههاي جانوري و امكان وقوع 24
اقيانوسشناسي/ سال اول/ شماره 4 / زمستان 2-27/7/389 تلفات مهره داران آبزي در برخي از ايام سال است. اما ايستگاههاي دوم (50 متر پايين دست محل تخليه پساب كارخانه) و سوم (500 متر پايين دست محل تخليه پساب كارخانه) بهترتيب با شاخص سالانه كيفيت 483/54 و 548/52 در گروه چهارم قرار ميگيرند كه به معني ايجاد تغييرات خطرناك در سامانهي آبي جايگزين شدن گروههاي مقاوم به آلودگي تلفات انبوه مهرهداران و ساير مصرف كنندگان آبزي خطر شيوع بيماري و ايجاد مسموميت انسان و قابل استفاده بودن براي گروههاي جانوري سازگار با آلودگي و نابودي تقريبا كامل جامعه زنده بومي است. بهعلاوه ايستگاه پساب كارخانه با شاخص ساليانه كيفيت 29/84 در گروه پنج قرار ميگيرد كه بهمعني آلودگي در سطح بسيار خطرناك آلودگي شيميايي در حد بسيار زياد و عدم امكان استفاده از آن بهصورت مرسوم است. از سوي ديگر با توجه به جدول شاخص كيفيت آب رودخانهها (جدول 3) كيفيت آب در ايستگاه اول با متوسط شاخص كيفيت سالانه 54/6325 در رده متوسط قرار ميگيرد. اما در ايستگاههاي دوم و سوم با متوسط شاخص كيفيت سالانه بهترتيب 40/295 و 45/7 در رده بد قرار ميگيرند. همچنين ايستگاه محل تخليه پساب كارخانه صابونسازي خرمشهر با متوسط شاخص كيفيت ساليانه 24/32 در رده بسيار بد قرار ميگيرند. 5. بحث و نتيجهگيري مقايسه ميانگين كيفيت پساب كارخانه صابون سازي خرمشهر با هاي سازمان حفاظت محيط زيست ايران( جدول 5) نشان دهندهي ميزان بالاي برخي پارامترهاي سنجش شده است. منابع و جدول 5 مقايسه ميانگين كيفيت پساب كارخانه صابون سازي خرمشهر با هاي سازمان حفاظت محيط زيست ايران پساب كارخانه پارامتر مقدار COD BOD سولفات نيترات آمونياك فسفات كلريد ph - 8/5 6/5 6 600 2/5 50 400 00 50 نسبت به مقدار 2/56 0/03 4642/9 /78 9/65 86/5 40 246/8 نسبت به با بررسي كلي نتايج آناليز آماري پارامترهاي كيفي رودخانه كارون را ميتوان به 3 دسته تقسيم نمود: الف: پارامترهايي كه تحت تاثير متغير ايستگاه هستند شامل BOD COD نيترات و بيكربنات كه داراي روند افزايشي از ايستگاه اول به ايستگاه دوم و سپس روند كاهشي از ايستگاه دوم به ايستگاه سوم هستند كه اين امر را ميتوان به توان خودپالايي و دبي رودخانه كارون نسبت داد. ب: پارامترهايي كه تحت تاثير متغير ماه هستند شامل دما DO TSS EC TDS ph نيترات فسفات سولفات آمونياك بيكربنات و كلريد كه از لحاظ پارامترهاي فيزيكي افزايش دما و كاهش DO در فصول گرم سال مشاهده ميشوند. ج: پارامترهايي كه تحت تاثير هر دو متغير ايستگاه و ماه هستند (شامل نيترات فسفات و بيكربنات). در نظام طبقهبندي آب بر اساس شاخص كيفيت ساليانه رودخانهها ايستگاه اول يعني 50 متري بالادست پساب كارخانه در گروه 3 قرار ميگيرد. اما ايستگاه دوم (50 متري پاييندست محل تخليه پساب كارخانه) و ايستگاه سوم (500 متر پايين دست محل تخليه پساب كارخانه) در گروه چهارم قرار ميگيرد كه اين امر نشان دهنده حجم بالاي آلودگي در منطقه است. در مسير هر يك از رودخانهها عوامل متعددي وجود دارند كه ميتوانند بر كيفيت آب تاثير گذار باشند كه از جمله آنها ميتوان به موارد زير را نشان كرد. ورود و تخليه پسابهاي صنعتي بدون انجام تصفيههاي مورد نياز ورود و تخليه فاضلابهاي شهري و بيمارستاني بدون انجام تصفيههاي لازم ورود پسابهاي كشاورزي بهدرون رودخانهها بدون انجام تصفيه مناسب ورود آلايندههاي غير نقطهاي متعدد و با منبع نامشخص به رودخانهها را ميتوان از جمله عوامل متعدد و مهم در بر هم زدن و كاهش شديد وضعيت كيفيت آب در اين رودخانهها دانست. باتوجه به اين منابع تا ثيرگذار بر شاخص كيفيت آب ميتوان نتايج بدست آمده را مورد بررسي قرار داد. انحراف شاخص كيفيت آب يا عامل اصلي از دست دادن كيفيت آب يك رودخانه بهعلت بيشتر بودن برخي از عوامل از حد مجاز است شايان ذكر است كه اكثر عوامل اندازهگيري شده در اين تحقيق از حد فراتر است نتايج بهدست آمده مشابه نتايج حاصل از سواحل گنگ و خليج كوچك Sanya در جزيره هانيان چين است ) al.(2007,santosh et al;2003, Huang et در نتيجه ايستگاه /48 0/005 7/74 0/72 0/38 2/5 4/. 4/936 25
2 3 4 دادللهي و ارجمند/ شاخص كيفيت (WQI) آب رودخانه كارون بهعنوان نشاندهنده اثرات پساب صابونسازي خرمشهر اول از نظر متوسط شاخص كيفيت جزء آبهاي متوسط و دو ايستگاه پايين دست جزء آبهاي بد طبقهبندي ميشوند. با دقت بيشتر ميتوان علت اصلي اين تغييرات را به ماهيت پساب خروجي كارخانه صابون سازي خرمشهر و همچنين مواد مصرفي در توليد صابون نسبت داد. حضور مواد آلي و شيميايي در فاضلاب خروجي سبب كاهش DO و افزايش BOD و COD شده است. همچنين بهدليل استفاده از محلول آب نمك غليظ و سود سوزآور در توليد صابون و استفاده از حجم زياد اسيد جهت تنظيم ph پساب خروجي كارخانه مقادير بالايي نمك مستقيما به رودخانه تخليه ميگردد. از اين رو تركيب پساب داراي EC و سختي بالايي است و تاثير خود را بر كيفيت آب رودخانه اعمال خواهد كرد. جدول 6 شاخص كيفيت آب در رودخانههاي مختلف منبع صفاريان و همكاران 386 صفاريان و همكاران 386 صفاريان و همكاران 386 Sharma et al.996 QWI 70 68 39 6-80 66-87 50-70 78/9-88/9 40/29-54/63 Suki et al. 988 رودخانه كارون (محدوه زرگان ام الطير) مارون زهره Halali River Sg. Lagat River Cauver River Oregon River-basins Suvarna et al. 997 Dunnette 979 6. پيشنهادات كارون (محدوده مطالعاتي ( با توجه به نتايج بدست آمده در اين پژوهش موارد زير الزامي است: بهكارگيري روشهاي مختلف تصفيه فاضلاب در كارخانه صابونسازي خرمشهر جهت كاهش پساب خروجي به رودخانه مانند استفاده بهينه از حوضچههاي خنثي سازي جهت ثابت نگهداشتن ph پساب خروجي در حد ph آب رودخانه و نصب يك دستگاه ph متر خودكار بهمنظور كنترل ph جايگزين كردن آهك بهجاي سولفات آلومينيوم بهمنظور كاهش آثار زيانبار بودن آلومينيوم بر محيط زيست رودخانه ساخت سكو در بالاي مخزن هوادهي جهت انتقال بهتر مواد لختهساز و قليايي احداث و راهاندازي حوضچهاي بزرگ براي ذخيره آبهاي ورودي به تصفيه خانه در صورت اشكال فني و يا نظافت حوضچه هوادهي و يا در هنگام تعويض فيلترهاي شني بازنگري طراحي تصفيه خانه در راستاي پيوسته بودن عمليات تصفيه خانه فاضلاب صنعتي يا نصب فلومتر يا تنظيم كننده مقدار سيال در ورودي واحد تصفيه خانه عمليات لختهسازي استفاده بهينه از حوضچههاي تبخيرسازي در كارخانه و استفاده بهينه از روشهايي مانند اسمز معكوس و مبدلهاي يوني جهت كاهش املاح در سطح بالا در پساب خروجي كارخانه بهطوريكه هاي مورد نظر سازمان محيط زيست در مورد كليه پارامترها همواره رعايت گردد. تعويض و نصب توريها و آشغالگيريها در كانال اصلي پساب خروجي كارخانه بهمنظور كاهش آلودگي و حذف ضايعات جامد و نامحلول به واحد تصفيه خانه تعويض و تميز كردن ماهيانه فيلترهاي شني تصفيه خانه تعويض دستگاهها و مسيرهاي فرسوده و آلوده كننده 5 تا مين دستگاههاي اندازه گيري آناليزور و بررسي حسگرهاي (سنسورهاي) مناسب جهت اندازهگيري ممتد پارامترها منابع ثنايي غ. ح. 365. سم شناسي صنعتي. انتشارات دانشگاه تهران. جلد اول. 06 صفحه. جم شيدي ا. و جعفرزاده ن. 375. بررسي كيفيت آب رودخانه بشار و تا ثير پسابهاي صنعتي كشاورزي و خانگي برآن. مجموعه مقالات چهارمين سمينار مهندسي رودخانه. اهواز دانشگاه شهيد چمران صفحات 2-4. دستورالعمل روشهاي آزمايشگاهي. 374. اداره كل حفاظت محيط زيست. خوزستان. صفاريان ر. و مشايخي ن. 386. بررسي و طبقهبندي شاخص كيفيت آب رودخانه كارون (محدوده زرگان ام الطير) و مقايسه آن با وضعيت شاخص كيفيت آب رودخانه هاي مارون و زهره. دهمين همايش ملي بهداشت محيط همدان. صفحات 23-35. نصراله زاده ح. و واردي ا. 38. بررسي كيفيت فيزيكي و شيميايي آب رودخانههاي مهم استان مازندران. مجموعه مقالات ششمين سمينار بين المللي مهندسي رودخانه. جلد دوم. اهواز. دانشگاه شهيد چمران. 933 صفحه. Clesceri, L. S. and Greenberg, A. E. 995. Standard methods for the examination of water and wastewater. In: Eaton AD. Washington, D.C. USA. APHA-AWWA-WEF. 26
اقيانوسشناسي/ سال اول/ شماره 4 / زمستان 2-27/7/389 Dunnette, D. A. 979. A geographically variable water quality index. Use in Oregon. J. Water Pollut. Control fed. USA. 5 (). 53pp. Huang, L. ; Tan, Y.; Song, X.; Huang, X.; Wang, H. and Zhang, S. 2003. The status of the ecological environment and a proposed protection strategy in Sanya Bay, Hainan Island. China. Mar Pollut Bull. 47: 6-80. Santosh, K. S; Mahua, S.; Hideshige, T.; Asokkumar, B.; Pravakar, M. and Badal, B. 2007. Water quality management in the lower stretch of the river Ganges, east coast of India: an approach through environmental education. J Clean Prod. 5: 6-559 Sharama, R.H.; Gupta, S.S. and Jaing, O. P. 996. Water quality index and aspects of pollution in Halali River of Bhopal region India. J. Eco. Env. Moni. 6 (4-3): 8-87. Suki, A.; Kamil, M.Y. and Mok, T. P. 988. Water quality profile of Sg. Langat. University Pertanian Malaysia. (2): 237-28. Suvarna, A. C. and Somasherkar, R. K. 997. Evaluation of water quality Index of the River Cauvery. Cuvr. Sci. India. 72(9):640-646. هيه و محمدي/ بررسي ساختار جمعيت پرتاران و همبستگي آن با 27